روتیتر: برنامه ریزی از الزاماتی است که هر نهادی را برای رسیدن به سیاست ها، اهداف و موفقیت یاری می دهد. با توجه به اینکه برنامه ریزی صحیح بدون داشتن داده های آماری کامل نیست، بنابراین ضروری است تا تمامی سازمان ها و نهادها توجه به داده های آماری و در کنار آن برنامه ریزی را سرلوحه کار خود قرار دهند.
به گزارش روتیتر ، در میان تمام نهادهای خدمت رسان، تنها نهادی که از آغاز تولد تا مرگ با شهروندان است و به آنان خدمت رسانی می کند، شهرداری ها هستند. با افزایش جمعیت باید افزایش سرانه های خدماتی و فضای سبز نیز در دستور کار مدیریت شهری قرار گیرد و هنگام فوت شهروندی باز هم این مدیریت شهری است که در سازمان آرامستان ها به شهروندان خدمات ارائه می کند.
این مهم نشان دهنده این موضوع است که آمار در اقدامات مدیریت شهری نقش مهی را ایفا می کند و در صورتی که آماری صحیح وجود نداشته باشد، ارائه خدمات با مشکل مواجه می شود.
مدیریت شهری یا مدیریت بر شهروندان نیازمند فراهم کردن زیرساخت های حمل و نقل، فضای سبز، معابر و قوانین شهروندی است تا به مهم ترین هدف خود یعنی تامین رفاه شهروندان برسد که تحقق این مهم تنها با داشتن آمار و برنامه ریزی مطلوب ممکن می شود. در واقع آمار و برنامه ریزی، یکی از ابزارها و مکانیزم های بنیادی برای رسیدن به اهداف و سیاست های مدیریت شهری به شمار می رود.
در رابطه آمار و برنامه ریزی باید گفت که آمار یکی از پیش نیازهای موثر در برنامه ریزی است. با توجه به اینکه آمار زیربنایی است برای تمام اقداماتی که در مدیریت شهری به مرحله اجرا در می آید، می توان اینگونه برآورد کرد که بدون داشتن آمار، برنامه ریزی ممکن نخواهد بود.
به بیان دیگر، آمار، مهم ترین و اصلی ترین ابزار برای سنجش و ارزیابی عملکرد گذشته و برنامه ریزی که کاربرد آن وابسته به آمار است، یکی از عوامل نقش آفرین برای سیاست گذاری و ارائه اقدامات مطلوب در آینده محسوب می شوند. پیش بینی مشکلات احتمالی و چاره اندیشی برای آن نیز به کمک آمار و برنامه ریزی ممکن می شود.
سرعت بخشیدن به ارائه خدمات و بهبود کیفیت آن، شناخت فرصت ها و تهدیدهای محیط شهرداری، بهره گیری از فرصت ها و افزایش آن و تبدیل تهدیدها به فرصت، همچنین استفاده بهینه از امکانات موجود و پیشبرد امور شهری با حداقل هزینه از جمله مزایای استفاده از آمار و برنامه ریزی در مدیریت شهری است که می توان به آن اشاره کرد.
در اسلام نیز به برنامه ریزی توجه ویژه ای شده و آیات و روایات متعدد در این خصوص شاهدی بر این مدعا است، در روایت های اسلامی، به واژه هایی مانند تدبیر، دوراندیشی و نظم اشاره شده که دربردارنده معنای برنامه ریزی هستند.
تاریخچه آمار در شهرداری کرج
دهه قبل، حوزه آمار در شهرداری کرج پراکنده بود و هر واحد به صورت جداگانه و با شاخص های آماری متفاوت، آمار تهیه می کرد و ارائه می داد. به مرور زمان و با لحاظ نیازها، اهمیت و ضرورت ایجاد یک واحد متمرکز آماری احساس و بر این اساس در ساختار سازمانی شهرداری کرج، ایجاد اداره آمار تعریف و پایدار شد.
این واحد در حوزه معاونت برنامه ریزی با عنوان مدیریت آمار و انفورماتیک تعریف و با تشکیل سازمان آمار و فناوری اطلاعات و ارتباطات، ساختار مذکور به این سازمان منتقل شد که در حال حاضر با راه اندازی سامانه فرآبر، تمرکز در آمار و اطلاعات شهرداری کرج صورت گرفته است. هرچند این تمرکز کامل نیست، اما گام موثری در تشکیل بانک اطلاعاتی یکپارچه در شهرداری است.
جایگاه آمار و برنامه ریزی در ساختار شهرداری کرج
دکتر علی فیروزبخت، کارشناس برنامه ریزی در امور شهری، جایگاه آمار و برنامه ریزی در ساختار شهرداری را اینگونه تعریف می کند:
آمار یکی از ارکان اساسی در نظام تصمیم سازی و برنامه ریزی در هر یک از ساختارهای تشکیلاتی است که ضرورت و اهمیت آن مورد توجه یکایک برنامه ریزان بوده است اما به لحاظ تنوع و تکثر اقلام آماری در نظام برنامه ریزی شهرداری کرج و عدم وجود تعریف واحد برای هریک از این اقلام، استفاده موثر از داده های آماری مورد کم توجهی قرار گرفته است.
وی اضافه می کند: با این وجود بنا به ماهیت و اثر گذاری داده های آماری، هیچ تصمیمی بدون توجه و استفاده از آمار به سرانجام مطلوب نخواهد رسید.
این مسئول در ادامه به تشریح نقص های برنامه ریزی در حوزه شهرداری می پردازد و می گوید: یکی از ایرادهای اصلی مجموعه برنامه ریزی، تصمیم سازی و عملیاتی شهرداری کرج، سیار بودن بسیاری از تصمیمات و تبعیت پذیری برنامه ها و اقدامات بر مبنای سلائق مدیران است، همین امر موجب شده تا در نظام برنامه ریزی و تصمیم سازی، شهرداری در بسیاری از امور آماری نقش کمرنگی داشته باشد. البته مقتضیات زمانی و مکانی و نیز پویایی شهر از یک سو و محدودیت منابع و تنوع خواسته ها و نیازهای به حق شهروندان از سوی دیگر در این نابسامانی مزید علت می باشد.
وی ادامه می دهد: موارد یاد شده نباید موجب شود تا ضرورت و اهمیت آمار مورد غفلت قرار گیرد و رفع این نابسامانی مستلزم اراده مدیران شهری و الزام آنان برای ایجاد پایگاه داده های آماری بسیار قوی و به روز در مجموعه شهرداری و استفاده دائم و مستمر از این داده ها می باشد.
دکتر فیروزبخت یکی از راهکارهای اصلی برای تقویت نظام آماری در شهرداری کرج را ایجاد وحدت رویه و ادبیات مشترک در مفهوم آمار و داده های آماری می داند و می گوید: همزمان با تحقق این مهم، لازم است تا تصمیم گیری ها و اقدامات فوری به حداقل ممکن کاهش یابد. در این راستا، تقویت ساختاری اداره آمار شهرداری کرج به عنوان یک ضرورت باید در دستور کار قرار گیرد.
کارشناس برنامه ریزی در امور شهری در بخش پایانی سخنان خود اضافه می کند: بدیهی است الزام حوزه های شهرداری به ارائه آمار به روز به جامعه مخاطب در سطوح مختلف یکی از راهکارهای ایجاد ساختاری قوی در چارچوب پایگاه داده های آماری شهرداری است. به این صورت که هر یک از حوزه ها باید جمع آوری، پایش، تحلیل و انتشار آمار عملکرد و فعالیت های خود را به عنوان یک تکلیف سازمانی مد نظر داشته باشد.