روتیتر:«نماد طبیعت ایران» دارد می‌رود؛ دُمش را روی کولش گذاشته و قدم به قدم زیستگاه هزاران ساله‌اش را ترک می‌کند. دشت‌های وسیع و کویری دیگر خانه امنش نیست و سال‌هاست یک روی خوش به او نشان نداده.
به گزارش پایگاه خبری وتحلیلی روتیتر ،
از جمعیت یوزپلنگ آسیایی تنها وجود ۵۰ مورد در دنیا تخمین زده شده است؛ همین تعداد هم در پهنه ایران زندگی می‌کنند و حضورشان ایران را آخرین زیستگاه یوزپلنگ آسیایی کرده. این چند تا هم چشمانشان را که ببندند، هیچ چشمی از یوز آسیایی به دنیا باز نخواهد شد.
زمانی سراسر شبه‌قاره هند و بخش‌های مرکزی و جنوب غربی آسیا زیستگاهشان بود، آب و غذا فراهم بود و امنیتشان به راه. حضور این ساکنان دیرین دشت‌های آسیا در تصاویر و نقاشی‌های سده‌های پیش هم خودنمایی می‌کند. زمانی حیوانات دست‌آموز پادشاهان بوده‌اند و گاهی هم سوژه هنرمندان و عکاسان سده‌های پیش.
وضعیت بحرانی و رو به انقراض «یوزپلنگ آسیایی» که دیگر «ایرانی»اش می‌خوانند، چند سالی است که سازمان‌های ملی و ایرانی را به فکر حمایت از آنها انداخته است؛ از طراحی تصاویرشان روی پیراهن تیم ملی گرفته تا ایجاد دفاتر و انجمن‌های ویژه مراقبت از آنها.
یک یوزپلنگ جوان ایرانی
دفتر توسعه ملل متحد هم به تازگی ویدیویی درباره یوزپلنگ آسیایی ساخته و منتشر کرده است تا برای کمک به حفظ این زیرگونه آگاهی افزایی کند.
محمدعلی الله‌قلی، فعال محیط زیست است که چند سالی درباره یوزپلنگ آسیایی و راه‌های حفاظت از آنها مطالعه کرده است. او می‌گوید: «در ایران چند سایت شناخته شده داریم، که بر پایه پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی معرفی شده‌اند. این سایت‌ها در سمنان، یزد، کرمان و برخی استان‌های دیگر که به صورت گزارشی زیستگاهشان هستند، فعال شده‌اند.
یکی از اصلی‌ترین مشکلات یوزها، کم شدن طعمه‌های طبیعی یوزپلنگ است. اساساً این حیوانات دشت‌زی هستند اما به دلیل شرایط نامساعد زندگی در دشت‌ها، به ارتفاعات رفته‌اند. یوزها در دشت از آهو، جبیر، خرگوش و جونده‌ها تغذیه می‌کنند اما اکوسیستم دشتی ایران بسیار تخریب شده و این‌ها مجبور شده‌اند به ارتفاعات بروند. در آنجا با پلنگ و کفتار رقابت دارد و آمارهایی هم از شکار یوزها توسط پلنگ‌ها به دست آورده‌ایم.
مشکل دیگری که به اندازه نبود طعمه‌ها اهمیت دارد، حضور بیش از حد دام در زیستگاه‌های یوز است. در زیستگاه‌های یوزها جمعیت غیرقابل شمارش دام داریم. یوزها حداقل نمی‌توانند یک نصفه روز را استراحت کنند. باید دائم از این گله به گله دیگر بروند.
در دهه ۷۰ موضوع پروژه پوزپلنگ آسیایی مطرح شد و دو دهه است که فعالیت می‌کند. بیش از ۱۰۰ قلاده در آن زمان تخمین زده شده بود. کم کم این تعداد ۷۰ عدد و بعد ۵۰ عدد شد. در واقع این جمعیت منقرض شده است اما باز هم وظیفه ماست که بر اساس تعهدی که داریم به حال خودشان رها نکنیم.
تصاویر یوزپلنگ آسیایی که بوسیله دوربین‌های تله‌ای ضبط شده است
به عنوان فعال محیط زیست متأسفانه باید بگویم هیچ اقدام درستی برای احیای جمعیت آنها انجام نشده است. زمانی می‌توانیم بگوییم اقدامات آنها موفق است که تعداد یوزپلنگ‌ها افزایش یافته باشد اما متأسفانه شاهد کاهش جمعیت آنها در تمام مناطق هستیم.
یوزپلنگ‌ها هر کدام خال منحصربه‌فرد خود را دارند و می‌توان براساس خال‌هایشان آنها را شناسایی کرد. در مطالعات دو ساله‌ای که انجام شد، فقط از ۲۵ فرد عکس گرفته شد و حتی آمار ۵۰تایی هم بیش از حد خوش‌بینانه است. جمعیت آنها کم شده؛ من سه سال زیستگاه را وجب به وجب گشته‌ام اما هیچ یوزی از نزدیک ندیدم.
با اینکه مناطق وسیع کویری ایران زیستگاه این حیوان است، اما در عکس‌هایی که توسط دوربین‌های تله‌ای گرفته شده تنها در دو منطقه «خارتوران» و «میاندشت» سمنان توله و یوز جوان مشاهده شده است و در مناطق دیگر با اینکه از نظر وسعت بسیار وسیع‌تر هستند آماری مبنی بر تولید مثل نداریم و عکسی به دست نیامده که ماده و توله‌های جوان در آنها دیده شود.
در همین دو منطقه هم آمار تصادفات جاده‌ای این حیوانات گزارش می‌شود. سال گذشته یک یوز در حالی که با سه توله‌اش از جاده عبور می‌کرده با ماشینی تصادف کرده و مادر کشته شده. فردای آن روز توله دیگر با ماشین کشته می‌شود. سه سال قبل هم در همین نقطه دو یوز دیگر بعد از تصادف با ماشین از بین رفتند. متأسفانه این وضعیت حفاظت از یک حیوان شدیداً در معرض انقراض است!
بیش از نیم میلیون دام و صدها سگ گله در خارتوران سمنان وجود دارد و در همین منطقه گله‌های چند صدتایی داریم. سگ گله یوز را می‌کشد و دام باعث ورود شکارچی می‌شود. دفتر حفاظت از یوز آسیایی باید در مرحله اول آغل‌هایی که در مناطق بکر هستند را بخرد و دامدارها را از آنجا بیرون کند. یوزها یک چشمه ندارند که اشغال نشده باشد. آنها طعمه‌ای ندارند. اگر قرار باشد آنجا زیستگاه یوزها بماند، دیگر جای جاده و گوسفند و سگ گله نیست. اما اگر دام‌ها را نگه داریم، طبیعتاً جایی برای یوزها نخواهد بود.
یوزپلنگ آسیایی و دو توله‌اش، در تصادف کشته شدند
دو توله یوزپلنگ آسیایی که در تصادف کشته شدند
از سویی تعداد مأموران نسبت به مساحت منطقه، خنده‌دار است. حتی اگر به هر مأمور هلی‌کوپتر هم بدهند، در روز نمی‌تواند تمام حوزه استحفاظی خود را ببیند.»
محمدعلی الله‌قلی انتقادهایی هم نسبت به عملکرد دفتر حفاظت از یوز دارد. او معتقد است: «دفتر حفاظت از یوز باید در مناطقی باشد که یوز در آنجا وجود دارد و نباید در تهران مستقر شود. کار این دفتر شده تبلیغات. باید به زیستگاه رفت تا دانست چه بر سرش آمده. نمی‌توانیم در تهران بنشینیم و wireless بخواهیم یوز را نجات دهیم. البته آموزش به کودکان و برگزاری دوره‌های آموزشی در جای خود خوب است اما چه فایده‌ای به حال یوز دارد؟ این یوز دارد صدها کیلومتر آن سوتر با مشکلات دست و پنجه نرم می‌کند و ما در مهد کودک به بچه‌ها آموزش می‌دهیم. با ادامه روال فعلی یوز برای همیشه محو شده و هیچ سرمایه و آموزشی نمی‌تواند این حیوانات را به طبیعت ما برگرداند.»
وی با انتقاد از سیاست مبتنی بر اسارت حیوانات گفت: «به بهانه تکثیر، دو یوز نر و ماده از توران و جاجرم به پارک پردیسان تهران آورده شد. هر دوی آنها حدود هشت سال را در اسارت زندگی کرده بودند و تا پیش از آن کسی نمی‌دانست اصلاً وجود دارند. صدها میلیون تومان خرج کردند و قفس بزرگ دو جداره با جاده اختصاصی ساختند و در قفس فوق امنیتی از آنها مراقبت می‌شود و اجازه عکاسی از این دو یوز در پارک را هم نمی‌دهند.
کارشناسان حیات وحش می‌دانند که حیوانات در محیط اسارت یا نیمه اسارت هرگز شانس زندگی در طبیعت را نخواهند داشت و فنون زندگی در طبیعت را یاد نمی‌گیرند. توله‌ها دو سال با مادرشان زندگی می‌کنند و وقتی فنون را یاد گرفتند از او جدا می شوند. موضوع تکثیر در اسارت به باد دادن سرمایه‌هاست. تکثیر در اسارت برای حیوانی که در طبیعت وجود دارد کار بی‌معنایی است. با این کار ما طبیعت این حیوان را از دست می‌دهیم. ما داریم یوز را در طبیعت از دست می‌دهیم اما اینکه استدلال می‌کنند که این حیوان را آورده‌اند و ما داریم یوز را نجات می‌دهیم، اصلا ربطی ندارد!
یوزها در خشکسالی و بی‌غذایی زندگی می‌کنند و ما دام‌ها را هم به آن منطقه برده‌ایم. طبیعت چوپان خودش است فقط می‌خواهد امنیت داشته باشد. ما نتوانسته‌ایم به محیط‌بانان محیط زیست امکانات مناسبی بدهیم. محیط‌بان یوز تجهیزات به‌روز حفاظت از محیط زیست و تأمین معیشت و حقوقی وسایل و شرایط مناسب می‌خواهد نه اینکه بخواهیم با لنگه کفش پاره کوه را دور بزند. متخلف‌ها مسلح هستند، پس مأمور ما هم باید مسلح باشد.
این پروژه‌ای با مدیریت اشتباه است و پروژه یوزپلنگ باید خود را موظف کند که عملکرد خود را به نقد و بحث بگذارد.»
یوزپلنگ سریعترین حیوان روی خشکی است اما حالا این قهرمان بی‌رقیب دوومیدانی زمین، دارد در رقابت با سگ‌های گله پا پس می‌کشد.
دفتر توسعه ملل متحد فیلم کوتاهی را درباره وضعیت یوزپلنگ آسیایی منتشر کرده است. این فیلم – که در ذیل عکس‌ها می‌بینید – توسط شرکت فیلم لوتوس آبی و با شعار اتحاد برای حفاظت از یوزپلنگ آسیایی تولید شده است.
ایسنا – حمیده صفامنش
شکار غیرقانونی یوزپلنگ برای استفاده از پوست آن
انتهای پیام